zeromski/popioly

Z Wikisum
Skocz do:nawigacja, szukaj
Uwaga: To streszczenie zostało wygenerowane przez SI, więc może zawierać błędy.
🔥
Popioły
Powieść z końca XVIII i początku XIX wieku
1904
Streszczenie powieści
Czas czytania oryginału: 1492 minut
Mikrostreszczenie
Impulsywny szlachcic po utracie miłości i wolności, z przyjacielem wstąpił do armii cesarza. Wojna, w której poległ jego towarzysz, zahartowała go i uczyniła patriotą, który wrócił odbudować dom.

Krótkie streszczenie

Polska, przełom XVIII i XIX wieku. Młody szlachcic Rafał Olbromski żył z ojcem cześnikiem w górskiej posiadłości.

⚔️
Rafał Olbromski – młody szlachcic, główny bohater, syn cześnika, przechodzi drogę od impulsywnego młodzieńca do dojrzałego żołnierza i patrioty, uczestnik wojen napoleońskich.

Po wyrzuceniu ze szkoły za buntownicze zachowanie, Rafał zakochał się w Helenie. Ich namiętny romans doprowadził do jego ucieczki z domu. Podczas wspólnego pobytu w górach, zostali napadnięci przez zbójców. Helena, by uniknąć gwałtu, rzuciła się w przepaść.

Westchnął z ulgą, gdy półnaga, skrwawiona, jednym susem skoczyła przed siebie na wystający, najwyższy brzeg turni, a stamtąd — w przepaść.

Po tragicznej stracie Rafał został uwięziony, później trafił pod opiekę księcia Gintułta, arystokraty i intelektualisty.

👑
Książę Gintułt – arystokrata, intelektualista, mentor Rafała, uczestnik wojen napoleońskich, człowiek o głębokich przemyśleniach filozoficznych i historycznych.

W Warszawie Rafał został sekretarzem księcia i wstąpił do loży masońskiej. Tam ponownie spotkał Helenę, która przeżyła upadek. Uciekli razem, ale znów skończyło się to tragicznie. Po kolejnym okresie więzienia i tułaczki, Rafał odnalazł przyjaciela z dzieciństwa, Krzysztofa Cedrę.

🏇
Krzysztof Cedro – młody szlachcic, przyjaciel Rafała, początkowo delikatny kandydat na dyplomatę, później lansjer, przechodzi przemianę w twardego żołnierza, ginie w Hiszpanii.

W 1806 roku przyjaciele wstąpili do wojsk napoleońskich. Rafał walczył pod Dąbrowskim i Poniatowskim, uczestniczył w bitwach pod Raszynem i Sandomierzem. Krzysztof służył w lansjerach, brał udział w brutalnym oblężeniu Saragossy i zginął bohatersko w Hiszpanii. Rafał, po latach wojen, wrócił do kraju jako dojrzały człowiek i patriota, by odbudować zrujnowany majątek.

Szczegółowy pересказ

Podział na rozdziały jest redakcyjny.

Młodość Rafała i wczesne traumy

Młody Rafał Olbromski dorastał w górach, gdzie jako myśliwy przeżywał swoje pierwsze traumatyczne doświadczenia. Nieudane polowanie na rogacza kończyło się jego rozpaczą i wewnętrznym załamaniem. W tym samym czasie jego wuj Nardzewski, właściciel ziemski, toczył słowną walkę z austriackim komisarzem Hiblem, który ogłaszał nowe prawa ograniczające władzę szlachty nad chłopami.

Nardzewski, symbolizujący starą Polskę, buntował się przeciwko nowemu porządkowi, demonstrując swoją niezależność i przywiązanie do tradycji. Podczas zimowego kuligi Rafał zakochał się w Helenie, co prowadziło do jego emocjonalnego załamania. Jako student wypływał łodzią na zamarzniętą Wisłę, ryzykując życie, a przemoczony i zziębnięty, wracał nago do domu profesora Zawadzkiego, gdzie został odkryty. Wyzywający podczas przesłuchania, stawiał opór i uciekł ze szkoły.

Więzi rodzinne i rozwój duchowy

Wydalony ze szkoły, Rafał znosił surowe, odosobnione życie pod milczącą tyranią ojca, wykonując pracę fizyczną. Jedyną pociechą była mu siostra Zofka i klacz Basia. Głębokie spotkanie z Panną Helenką w kościele przemieniło go, prowadząc do intensywnej, pochłaniającej miłości, która pchała go do emocjonalnych rozterek i mrocznych myśli. Ukradł klucz, uciekł z domu na klaczy Baśce, by spotkać Helenę. Po namiętnym spotkaniu uciekali przed wilkami. Baśka zginęła, Rafał zabił wilka, lecz sam ciężko ranny, został znaleziony nieprzytomny.

Cierpiący po stracie Heleny i wygnany przez ojca, Rafał wyruszył w podróż. Odwiedził Dersławice, miejsce związane z ukochaną, co pogłębiło jego ból. Dotarł do Wygnanki, gdzie spotkał starszego brata Piotra, z którym nawiązał głęboką więź, poznając jego tragiczną przeszłość. Piotr, schorowany kapitan, umarł po filozoficznej rozmowie z Księciem Gintułtem o życiu i wartościach. Rafał odkrył dziennik brata, pełen refleksji o cierpieniu i poszukiwaniu Boga.

Konflikty europejskie i rozwój wojskowy

Rafał przybył do zaniedbanego pałacu Gintułtów, gdzie urzekł go tajemniczy park. Podczas obiadu poznał księcia Gintułta i jego piękną siostrę Elżbietę, która go fascynowała, ale jej nagła zmiana zachowania go raniła. Obsesyjnie pragnął księżniczki Elżbiety, która go odrzuciła, uderzając szpicrutą. Uciekając, natknął się na scenę bicia chłopa Michcika przez żołnierzy za odmowę pańszczyzny.

👸
Elżbieta Gintułtówna (Pani Ołowska) – młoda arystokratka, siostra księcia Gintułta, piękna i dumna, obiekt fascynacji Rafała, później zamężna za panem Ołowskim.

Książę Gintułt opuścił Polskę w 1797 roku, podróżując przez ogarniętą wojną Europę do Wenecji. Tam był świadkiem francuskiej okupacji i dowiedział się o udziale polskiego przyjaciela w upadku Wenecji. Widząc polskich żołnierzy demontujących symbole miasta, wpadł w gniew i został brutalnie stłumiony. Rozczarowany Weroną, został zatrzymany przez polski patrol i spotkał generała Dąbrowskiego, któremu przedstawił zarzuty dotyczące rabunków w Wenecji.

Warszawski okres masońsski

Rafał, znużony życiem na wsi, wyjechał do Warszawy, by zostać sekretarzem tajemniczego księcia Gintułta. Tam spotkał dawnego kolegę Jarzymskiego, który wprowadził go w świat karcianych gier i nocnego życia warszawskiej socjety. Przeszedł intensywny rytuał inicjacji do loży masońskiej, doświadczając symbolicznych prób, przysięgi i konfiskaty dóbr. Mimo początkowego lęku i gniewu, ostatecznie zaakceptował swoją rolę, czując jedność z braćmi podczas ceremonii.

🎲
Jarzymski – kolega Rafała ze szkoły, później kapitan, reprezentuje typ karierowicza i awanturnika, wprowadza Rafała w świat hazardu i rozrywek.

Podczas uroczystości masońskiej, na której do loży przyjmowana była nowa członkini, Helena de With, Rafał przeżył intensywne emocje, rozpoznając w niej kogoś, kto wywołał w nim zarówno rozpacz, jak i szczęście. Prowadził podwójne życie, ukrywając hulaszcze wieczory przed pracą nad dziełem o templariuszach. Książę i pruski major prowadzili głęboką filozoficzną dyskusję o naturze, starożytnych kultach oraz problemie zła.

Romans z Heleną i tragedia

Helena de With, niespokojna w dusznej nocy, zmagała się z wewnętrznym konfliktem, odrzucając racjonalnego adoratora i intensywnie pragnąc innego, niewidzialnego mężczyzny. Zamiast udać się do rodzinnych Dersławic, potajemnie spotkała Rafała Olbromskiego w oberży. Oboje wyruszyli w intensywną, nocną podróż przez malownicze góry, podczas której wyznali sobie głęboką, niemal mistyczną miłość i poczucie wspólnego przeznaczenia.

💔
Helena de With – młoda kobieta, ukochana Rafała, piękna i tajemnicza, żona majora de Witha, jej tragiczna śmierć głęboko wpływa na Rafała.

Miłość szerzyła się w nim jak zaraza. Kochał się całym ciałem i całą duszą, a każda komórka ciała i każde drgnienie duszy pełne było krzyku.

Helena i Rafał żyli w odosobnionej chacie, ich miłość splatała się z dziką naturą gór. Doświadczali duchowej transcendencji, kontemplowali śmierć jako drogę do wieczności i dzielili się najgłębszymi sekretami, znajdując ukojenie w otaczającym ich krajobrazie. Spędzili idylliczny dzień w górskiej pieczarze, doświadczając głębokiego szczęścia. Nocą zostali napadnięci przez zbójców. Rafał, spętany, był świadkiem napaści na Helenę, która, by uniknąć hańby, skoczyła w przepaść.

Zobaczył rękojeść sztyletu, tkwiącą pod piersią dziewiczą między żebrami... ale twarz spokojowi grobu i władaniu śmierci jeszcze się nie poddała.

Ranny Rafał obudził się w górach, odkrywając tragiczną stratę Heleny. Pogrążony w rozpaczy i gniewie, wyruszył na poszukiwanie prawdy o jej śmierci. Po dniach wędrówki został schwytany przez żołnierzy i uwięziony w zamku. W lochu, wyczerpany, pogrążał się w rozpaczy, słysząc wewnętrzny głos zemsty.

Rekonwalescencja i nowe znajomości

Rafał Olbromski, wyniszczony po roku więzienia, wyruszył w nędznej kondycji ku nizinom. Po trudnej podróży trafił do karczmy, gdzie spotkał dawnego przyjaciela, Krzysztofa Cedrę. Mimo wstydu i początkowej odrazy, Cedro oferował mu pomoc i schronienie. Razem dotarli do Olszyny, posiadłości Krzysztofa, gdzie radosne powitanie z ojcem i siostrą Mery kontrastowało z zażenowaniem Rafała.

Krzysztof i Rafał przybyli do Stokłosów, gdzie spotkali ekscentrycznego Trepkę. Rozpoczęła się ożywiona debata między Krzysztofem, zwolennikiem poznawania świata i walki z niemieckim zagrożeniem, a Trepką, który promował skupienie na rolnictwie i własnej tożsamości. Rafał spędził tygodnie w apatii i cierpieniu, ale idąc nad nieznaną rzekę, doświadczył przebłysku dziecięcego szczęścia i uświadomił sobie wartość życia.

🧙
Szczepan Trepka – ekscentryczny szlachcic, filozof i cynik, przyjaciel Rafała i Krzysztofa, mądry obserwator rzeczywistości, reprezentuje sceptyczne podejście do życia.

Zadumał się nad tym, jak to dobrze jest żyć... Począł wolno sam z siebie przemyśliwać, jak piękny jest i jak niewysłowiony świat, jak wielkim a błogosławionym cudem jest życie...

Powołanie do broni i początek służby wojskowej

Rafał Olbromski spędził rok w Stokłosach, ciesząc się życiem i towarzystwem Trepki, który stał się jego mentorem. Podczas jesiennego polowania Rafał i Trepka natrafili na maszerujące wojska, które okazały się nie być austriackie. Weteran wojen napoleońskich, Ojrzyński, opowiadał trzem przyjaciołom o swoich dwunastu latach służby: od wcielenia do armii austriackiej, przez walki we Włoszech, po dołączenie do Legionów Polskich i udział w brutalnej kampanii na San Domingo.

Krzysztof i Rafał, planując niebezpieczną przeprawę przez granicę w 1806 roku, przygotowywali się do wyjazdu. Trepka został w domu, udzielając im cynicznych rad. Wzruszające pożegnanie przerwało dramatyczne pojawienie się zrozpaczonego ojca Krzysztofa, starego Cedro, który próbował powstrzymać syna. Mimo to, Krzysztof z determinacją odjechał z Rafałem w mgłę. W Krakowie byli świadkami publicznej egzekucji trzech młodych mężczyzn skazanych za próbę dołączenia do Polaków.

Kampanie wojenne 1806-1807

Rafał Olbromski i Krzysztof Cedro, próbując przekroczyć granicę, dotarli do majątku Jaz, gdzie Rafał spotkał swoją dawną miłość, księżniczkę Elżbietę. Mimo zagrożenia ze strony austriackich dragonów, kobieta zgodziła się im pomóc. Na balu u Ołowskich Rafał, zakochany w Pani Ołowskiej, zdecydował się pozostać, zamiast wyruszyć na misję z Krzysztofem. Po sekretnym spotkaniu z ukochaną, Rafał i Krzysztof uciekli z pijanym oficerem, przeżywając dramatyczną przeprawę przez rzekę.

Podróżowali do Mysłowic, wynajmując konie od Ślązaka. Po drodze zostali zaatakowani przez pruskich jegrów w karczmie, ale dzięki pomocy Ślązaka i Żyda odparli atak i uciekli. W Mysłowicach spotkali francuskich żołnierzy, a w Siewierzu Jarzymskiego. Tam zdecydowali się wstąpić do wojska. Cedro i Olbromski, z powodu braku funduszy, zamiast do artylerii, dołączyli do kawalerii krakowskiej dzięki Jarzymskiemu.

Wyruszyli do Łowicza, gdzie gromadziło się wojsko. Przybył generał Jan Henryk Dąbrowski, wygłosił inspirującą mowę o odrodzeniu Polski w 1807 roku, a generałowie złożyli uroczystą przysięgę na historyczne insygnia.

🎖️
Generał Jan Henryk Dąbrowski – polski generał, twórca legionów, dowódca wojsk polskich, postać historyczna, symbol walki o niepodległość Polski.

Ten rok 1807 jest pierwszym, w którym każdy z was życie swoje poczyna... Jestem sowicie od niebios nagrodzony, kiedym was w istocie przekonał, że nie płonnymi ziomków...

Polskie wojska pod Dąbrowskim formowały się w Łowiczu, borykając się z brakami i trudnymi warunkami. Rafał i Krzysztof dołączyli do armii, która wyruszyła na północ. Po marszu i potyczkach Rafał został schwytany, ale uciekł. Dzięki informacjom od chłopca, Dąbrowski zdobył Tczew, klucz do Gdańska, mimo zaciętego oporu i własnego zranienia, otwierając drogę do morza.

Kampanie hiszpańskie

Fragment opisywał służbę Krzysztofa Cedry w polskiej legii północnej, jego udział w walkach i podjazdach, awans do kompanii wyborowej oraz wewnętrzną przemianę pod wpływem wojny i podróży. Kulminacją była jego decyzja o wstąpieniu do lansjerów i głębokie refleksje nad potęgą natury podczas marszu do Hiszpanii. Pułk lansjerów Konopki, w tym Krzysztof Cedro, z trudem przemierzał Pireneje. Po masowej śmierci koni z powodu zatrucia, Cedro samotnie kontynuował podróż.

Krzysztof Cedro, polski ułan, uczestniczył w brutalnym oblężeniu Saragossy, doświadczając moralnego upadku i okrucieństwa wojny. Zafascynowany tajemniczą Hiszpanką, która okazała się być zakonnicą, zmagał się z wewnętrznymi demonami, podczas gdy miasto stawiało fanatyczny opór. Ranny pod Saragossą, wrócił do zdrowia i stał się wybitnym lansjerem. Awansował na oficera po bitwie pod Tudelą, zyskując szacunek.

W trakcie dalszych walk w Hiszpanii, podczas szarży pod Calatayud, został śmiertelnie ranny. Ranny polski lansjer Krzysztof doświadczał halucynacji i bólu, wspominając dom. Obudził się, rozmawiał z rannym Pruskim o ich położeniu, a następnie spotkał Napoleona, błagając go o Polskę, po czym stracił przytomność. Krzysztof Cedro dotarł do Val de Peñas, gdzie spotkał swój pułk i został hucznie witany przez lansjerów.

Kampania polska 1809 roku

Patrol ułanów pod dowództwem kapitana Katerli wyruszył w błotnisty teren, gdzie doszło do zaciętej walki z huzarami. Ranny podporucznik Rafał Olbromski przeżywał wewnętrzne rozterki. Generałowie, w tym Sokolnicki i Książę Józef, planowali obronę Falent, która stała się miejscem krwawej bitwy. Rafał, ranny i wyczerpany po bitwie pod Raszynem, dotarł do Warszawy, gdzie dowiedział się o odwrocie wojsk i zdradzie Sasów.

💂
Generał Sokolnicki – polski generał, dowódca wojskowy, przełożony Rafała, pragmatyczny i doświadczony strateg, uczestnik kampanii napoleońskich.
👑
Książę Józef Poniatowski – polski książę, wódz naczelny, dowódca wojsk polskich, postać historyczna, symbol polskiego patriotyzmu i walki o niepodległość.

Książę Gintułt i Rafał przeprawili się przez Wisłę, by dołączyć do armii maszerującej na Modlin. Na radzie wojennej generał Zajączek proponował odwrót do Saksonii, podczas gdy Fiszer i Dąbrowski sprzeciwiali się. Dąbrowski, w porywającym przemówieniu, wzywał do natychmiastowego ataku i podniesienia Galicji.

Finalne batalie i epilog

Kolumna Sokolnickiego maszerowała wzdłuż Wisły, dotarła do spalonego mostu na Świdrze, który pokonała. Po połączeniu z Dąbrowskim, Sokolnicki atakował austriacki szaniec pod Ostrówkiem, zdobywając go po zaciętej walce. Rafał Olbromski, adiutant generała Sokolnickiego, uczestniczył w obronie Sandomierza, fortyfikowanego przez księcia Gintułta. Miasto było bombardowane i płonęło. Gintułt został ranny, próbując powstrzymać ostrzał.

Rafał Olbromski, były porucznik, dziedziczył zrujnowany majątek Wyrwy i z pasją poświęcał się jego odbudowie oraz budowie nowego domu. Niespodziewanie przybył jego przyjaciel Krzysztof Cedro, wzywając go do powrotu na nową, wielką wojnę. Podczas przeglądu wojsk pod Orszą, żołnierze Cedro i Olbromski obserwowali Cesarza. Cesarz, początkowo obojętny, zatrzymał się, a jego wzrok spotkał się z oczami Cedry.

Dotrzymał Cesarz słowa honoru, danego pod Madrytem najsłabszemu ze swych żołnierzy, konającemu w polu kalece. Dla tego jednego słowa wielkie pułki złączył...