dumas/hrabia-monte-christo
Krótkie streszczenie
Marsylia, 1815 rok. Młody marynarz Edmund Dantès wrócił do portu jako przyszły kapitan statku "Faraon". Miał poślubić piękną Mercedes, lecz jego szczęście wzbudziło zazdrość. Danglars, buchalter na statku, i Fernand, zakochany w Mercedes, spiskowali przeciwko niemu. Oskarżyli go o szpiegostwo na rzecz Napoleona.
Prokurator Villefort, choć przekonany o niewinności Edmunda, uwięził go w zamku If, by ukryć własne bonapartystowskie związki. W więzieniu Dantès spotkał księdza Farię, który nauczył go nauk i ujawnił tajemnicę skarbu na wyspie Monte Christo. Po śmierci Farii Edmund uciekł, zajmując miejsce jego ciała w worku pogrzebowym.
Odnalazł skarb i jako tajemniczy hrabia Monte Christo powrócił do społeczeństwa po czternastu latach. Pragnął zemsty na zdrajcach. Villefort został prokuratorem królewskim, Fernand - hrabią de Morcerf, a Danglars - bogatym bankierem.
Słuchaj, mówiono mi zawsze o Opatrzności, ale nigdy Jej nie widziałem... A więc chcę zostać Opatrznością, bo według mnie nic nie ma piękniejszego i wznioślejszego w świecie, jak nagradzać i karać.
Monte Christo metodycznie niszczył swoich wrogów. Ujawnił zdradę Fernanda podczas wojny w Grecji, co doprowadziło do jego samobójstwa. Zrujnował finansowo Danglarsa poprzez manipulacje giełdowe. Villeforta doprowadził do szaleństwa, ujawniając jego zbrodnie i doprowadzając do śmierci jego żony i syna. Ostatecznie hrabia, wstrząśnięty skutkami swojej zemsty, opuścił Francję z ukochaną Hayde, pozostawiając majątek Maksymilianowi Morrelowi i Valentine.
Podrobny pересказ
Podział na rozdziały jest redakcyjny.
Upadek Edmunda Dantèsa i więzienie
W 1815 roku młody marynarz Edmund Dantès powrócił do Marsylii jako tymczasowy kapitan statku "Faraon", po śmierci kapitana Leclère podczas rejsu. Jego umiejętności i lojalność zrobiły wrażenie na właścicielu statku, panu Morrelu, który zamierzał mianować go nowym kapitanem. Jednak buchalter Danglars żywił zazdrość wobec awansu Edmunda.
Edmund udał się do ojca, którego zastał w skrajnej biedzie, po czym pośpieszył do swojej narzeczonej Mercedes w katalońskiej wiosce. Tam spotkał się z Fernandem, rybakiem zakochanym w Mercedes, który bezskutecznie zabiegał o jej względy. Mercedes radośnie przywitała powracającego Edmunda, co wzbudziło jeszcze większą zazdrość Fernanda.
Danglars, wykorzystując rozpacz Fernanda, nakłonił go do napisania donosu oskarżającego Edmunda o bycie agentem bonapartystów. Podczas przyjęcia zaręczynowego Edmunda i Mercedes, Edmund został niespodziewanie aresztowany przez żandarmów. Prokurator Villefort, mimo początkowej skłonności do uwolnienia niewinnego młodzieńca, odkrył, że list, który Edmund miał dostarczyć, był adresowany do jego własnego ojca - bonapartysty Noirtiera.
Aby chronić swoją karierę, Villefort spalił kompromitujący list i skazał niewinnego Edmunda na uwięzienie w zamku If, ponurym więzieniu państwowym na wyspie koło Marsylii. Edmund został przewieziony do lochu, gdzie początkowo wierzył w sprawiedliwość i rychłe uwolnienie. Jednak lata mijały, a nadzieja ustępowała rozpaczy. Próby ucieczki i błagania strażników nie przynosiły rezultatu.
Przemiana i ucieczka hrabiego
Po latach samotności Edmund usłyszał dźwięki kopania z sąsiedniej celi. Nawiązał kontakt z tajemniczym więźniem, którym okazał się ksiądz Faria, uczony Włoch uwięziony za swoje polityczne przekonania. Faria, który przez lata kopał tunel, pomylił się w obliczeniach i trafił do celi Edmunda zamiast na wolność.
Ksiądz stał się dla Edmunda nauczycielem i ojcem duchowym. Przekazał mu ogromną wiedzę z zakresu języków, nauk, filozofii i sztuki. Co ważniejsze, ujawnił mu prawdę o spisku, który doprowadził do jego uwięzienia, wyjaśniając role Danglarsa, Fernanda i Villeforta. Faria opowiedział również Edmundowi o ukrytym skarbie kardynała Spady na wyspie Monte Christo.
Jesteś moim synem, Edmundzie! Jesteś dzieckiem, które mi się zrodziło w więzieniu. Stan mój skazał mnie na celibat, a Bóg zesłał cię tu do mnie, abyś był zarazem pociechą dla mężczyzny...
Po śmierci Farii Edmund wykorzystał jego ciało do ucieczki. Wsunął się do worka przeznaczonego na zwłoki księdza i został wyrzucony do morza z kulą u nogi. Uwolniwszy się pod wodą, dopłynął do pobliskiej wyspy, skąd uratowała go załoga przemytniczego statku. Edmund zmyślił historię o katastrofie morskiej i dołączył do przemytników.
Los sprawił, że przemytnicy wybrali wyspę Monte Christo na miejsce przeładunku towaru. Edmund, udając kontuzję, został sam na wyspie. Odnalazł ukryty skarb kardynała Spady - ogromne bogactwo w złocie, diamentach i szlachetnych kamieniach. Stał się jednym z najbogatszych ludzi na świecie.
Na świecie nie ma ani szczęścia ani nieszczęścia, tylko przeciwieństwo jednego stanu do drugiego. Jedynie ten, kto poznał najstraszniejsze niepowodzenia, może docenić, czym jest największa radość.
Edmund dowiedział się o śmierci ojca z głodu i małżeństwie Mercedes z Fernandem. Rozpoczął przygotowania do zemsty, przyjmując różne tożsamości: lorda Wilmore'a, księdza Busoniego, a ostatecznie hrabiego Monte Christo. Najpierw uratował od bankructwa rodzinę Morrela, swojego dawnego pracodawcę, jako podziękowanie za jego lojalność.
Hrabia Monte Christo wkracza do paryskiego towarzystwa
Dziesięć lat po ucieczce hrabia Monte Christo pojawił się w Rzymie, gdzie poznał młodego Alberta de Morcerf, syna Fernanda i Mercedes. Uratował go z rąk bandytów i w zamian za tę przysługę Albert wprowadził go do paryskiego towarzystwa. Hrabia zafascynował wszystkich swoim bogactwem, tajemniczością i niezwykłą wiedzą.
Monte Christo systematycznie nawiązywał kontakty ze swoimi wrogami. Odwiedził bankiera Danglarsa, demonstrując swoją ogromną fortunę i uzyskując nieograniczony kredyt. Poznał prokuratora Villeforta i jego rodzinę, a także hrabiego de Morcerf. Każde spotkanie było starannie zaplanowane i miało służyć jego planowi zemsty.
Hrabia kupił dom w Auteuil, w którym Villefort kiedyś pogrzebał żywcem swoje nieślubne dziecko. Jego intendent Bertuccio opowiedział mu historię tego miejsca - to on uratował dziecko i zabił Villeforta w akcie zemsty za śmierć swojego brata. Dziecko, Benedetto, wyrosło na przestępcę.
Monte Christo poznał również rodzinę Morrelów, w tym syna armatora, Maksymiliana, który zakochał się w Valentine de Villefort, córce prokuratora. Hrabia zaprzyjaźnił się z młodym człowiekiem, nie ujawniając mu swojej prawdziwej tożsamości.
Hrabia wprowadził do towarzystwa fałszywego włoskiego arystokratę, Andreę Cavalcantiego, który w rzeczywistości był Benedettem - synem Villeforta. Danglars, zafascynowany rzekomym bogactwem młodzieńca, chciał wydać za niego swoją córkę Eugenię. Monte Christo manipulował także giełdą, rujnując Danglarsa na spekulacjach.
Hrabia sprowadził również Hayde, córkę Alego Paszy z Janiny, którą Fernand sprzedał w niewolę po zdradzie jej ojca. Hayde stała się kluczowym świadkiem przeciwko hrabiemu de Morcerf. Monte Christo otaczał się także innymi pomocnikami, w tym niemym sługą Alim i wiernym Bertucciem.
W domu Villeforta rozpoczęła się seria tajemniczych śmierci. Zmarli państwo de Saint-Méran, dziadkowie Valentine, a następnie stary sługa Barrois. Lekarz d'Avrigny odkrył, że wszystkie ofiary zostały otrute. Sparaliżowany dziadek Valentine, Noirtier, który sam był powoli truty, zdołał uodpornić wnuczkę na truciznę, podając jej małe dawki.
Zemsta hrabiego rozpoczyna się
Monte Christo doprowadził do demaskacji hrabiego de Morcerf przed Izbą Parów. Hayde zeznała o zdradzie Fernanda, który sprzedał jej ojca Turkom, a następnie sprzedał ją i matkę w niewolę. Fernand został uznany winnym zdrady i hańby, co oznaczało koniec jego kariery politycznej i społecznej.
Albert de Morcerf, dowiedziawszy się o roli Monte Christo w upadku ojca, wyzwał go na pojedynek. Jednak Mercedes, rozpoznawszy w hrabim swojego dawnego narzeczonego Edmunda, błagała go o oszczędzenie syna. W wzruszającej scenie odwołała się do ich wspólnej przeszłości.
Edmundzie! Nie zabijaj mi syna! ... Twoje, którego chyba ja jedna nie zapomniałam. Edmundzie, nie przychodzi do ciebie pani de Morcerf, ale Mercedes.
Monte Christo, wzruszony prośbą Mercedes, zgodził się oszczędzić Alberta. Na miejscu pojedynku Albert niespodziewanie przeprosił hrabiego za czyny ojca, uznając jego prawo do zemsty. Fernand, opuszczony przez rodzinę i zhańbiony, popełnił samobójstwo. Mercedes i Albert postanowili opuścić Paryż i żyć w ubóstwie.
Równocześnie hrabia doprowadził do aresztowania Andrei Cavalcantiego podczas ceremonii podpisania intercyzy z Eugenią Danglars. Andrea został zdemaskowany jako zbiegły galernik i morderca Caderousse'a. Eugenia, nie mogąc znieść hańby, uciekła z Paryża ze swoją przyjaciółką, przebranych za mężczyzn.
Danglars, zrujnowany przez manipulacje Monte Christo na giełdzie i utratę posagu córki, uciekł z Paryża z resztkami swojej fortuny. Hrabia jednak przygotował dla niego pułapkę - został porwany przez bandytów w Italii, którzy systematycznie pozbawiają go wszystkich pieniędzy, żądając absurdalnych sum za jedzenie.
W domu Villeforta trucicielka została zdemaskowana. Okazało się, że to pani de Villefort otruła wszystkich, by zapewnić spadek swojemu synowi Edwardowi. Villefort postawił żonie ultimatum - samobójstwo lub publiczny proces. Pani de Villefort wybrała truciznę, zabierając ze sobą również małego Edwarda.
Kulminacja zemsty i jej konsekwencje
Podczas procesu Andrea Cavalcanti ujawnił, że jest synem prokuratora Villeforta, opowiadając o tym, jak został zakopany żywcem jako niemowlę. Villefort, zdruzgotany, przyznał się do winy przed sądem. Wracając do domu, zastał żonę i syna martwych - pani de Villefort otruła siebie i dziecko.
Villefort, w szaleństwie, skonfrontował się z Monte Christo, który ujawnił mu swoją prawdziwą tożsamość jako Edmund Dantès. Widząc skutki swojej zemsty - śmierć niewinnego dziecka - hrabia po raz pierwszy poczuł, że przekroczył granice sprawiedliwości.
Monte Christo zbladł. Zrozumiał, że przekroczył prawa zemsty. Zrozumiał, że teraz nie mógłby powiedzieć: Bóg jest za mną i ze mną.
Valentine de Villefort została otruta przez macochę, ale Monte Christo, który potajemnie czuwał nad nią, podmienił truciznę na środek usypiający. Maksymilian Morrel, wierząc w śmierć ukochanej, popadł w rozpacz i chciał popełnić samobójstwo. Hrabia zabrał go z Paryża, obiecując, że jeśli za miesiąc nie uleczy jego rozpaczy, pozwoli mu umrzeć.
W Italii Monte Christo skonfrontował się z Danglarsem, ujawniając mu swoją tożsamość i powody zemsty. Danglars, wyniszczony fizycznie i psychicznie, został uwolniony z resztką pieniędzy. Hrabia poczuł, że jego misja zemsty dobiegła końca, ale jej owoce okazały się gorzkie.
W Piśmie Świętym napisano: 'Za winy ojców cierpieć będą dzieci aż do trzeciego i czwartego pokolenia'. Skoro sam Bóg podyktował takie słowa swojemu prorokowi, czemuż miałbym być lepszy od Boga?
Hrabia odwiedził Mercedes w Marsylii, gdzie żyła w ubóstwie. Ich spotkanie było pełne żalu i wzajemnego przebaczenia. Mercedes wyraziła skruchę za swoją słabość, a Monte Christo zrozumiał, że zemsta nie przyniosła mu szczęścia, jakiego oczekiwał.
Zakończenie i odkupienie
Na wyspie Monte Christo hrabia ujawnił Maksymilianowi prawdę - Valentine żyje. Młodzi kochankowie zostali zjednoczeni, a Monte Christo przekazał im część swojego majątku. Odkrył również, że Hayde kocha go prawdziwą miłością, nie z wdzięczności, ale z głębi serca.
Kocham cię, tak jak się kocha ojca, brata i męża. Kocham cię, tak jak kocha się życie i Boga, bo jesteś dla mnie najpiękniejszym, największym i najwspanialszym spośród ludzi.
Monte Christo i Hayde odpłynęli razem, pozostawiając Maksymilianowi i Valentine testament duchowy. Hrabia, który rozpoczął jako narzędzie zemsty, odnalazł w miłości Hayde możliwość odkupienia i nowego życia.
Dopóki nie spodoba się Bogu odkryć przyszłości przed człowiekiem, cała mądrość ludzka będzie się zawierać w tych kilku słowach: Czekać i nie tracić nadziei!