doyle/cetkowana-wstega
Krótkie streszczenie
Anglia, 1883 rok. Pewnego wczesnego poranka Helena Stoner odwiedziła Sherlocka Holmesa w sprawie tajemniczej śmierci swojej siostry bliźniaczki Julii.
Julia zmarła dwa lata wcześniej, tuż przed swoim ślubem, wydając okrzyk o "cętkowanej wstędze" i słysząc dziwne gwizdanie. Siostry mieszkały z ojczymem, doktorem Grimesby Roylottem, gwałtownym człowiekiem trzymającym egzotyczne zwierzęta. Helena również usłyszała nocne gwizdanie po przeniesieniu się do pokoju siostry z powodu remontu.
Holmes z Watsonem zbadali dom w Stoke Moran. Odkryli fałszywy sznur od dzwonka i wentylator łączący pokoje pasierbic z sypialnią doktora. Nocą czuwali w pokoju Heleny. Gdy przez wentylator wpełzł jadowity wąż, Holmes zaatakował go laską, zmuszając do odwrotu.
Rozwścieczony gad powrócił do swojego pana i śmiertelnie go ukąsił.
Żmija błotna! Najjadowitszy wąż indyjski. Doktor umarł w dziesięć sekund po ukąszeniu. Ząb za ząb, oko za oko - zawołał Holmes, wskazując na trójkątny łeb węża.
Doktor Roylott zabijał pasierbice, by nie dopuścić do ich małżeństw i zachować rentę po zmarłej żonie. Trenował węża, by wpełzał po sznurze i atakował śpiące kobiety. Zginął od własnej broni morderczej.
Szczegółowe streszczenie
Podział na rozdziały jest redakcyjny.
Rozpaczliwa prośba Heleny Stoner do Holmesa
Wczesnym kwietniowym rankiem 1883 roku doktor Watson został obudzony przez swojego współlokatora z Baker Street. Gospodyni pani Hudson została zmuszona do wstania o świcie przez młodą kobietę, która w stanie najwyższego wzburzenia domagała się spotkania z detektywem. Holmes uznał, że sprawa musi być pilna, skoro młoda dziewczyna opuściła dom o tak wczesnej porze.
W bawialni czekała na nich kobieta w czarnym stroju z twarzą zakrytą gęstą woalką. Gdy ją podniosła, detektywi zobaczyli bladą, zapadniętą twarz z przedwcześnie posiwialymi włosami. Kobieta drżała, ale nie z zimna.
Ze strachu, panie Holmes, powiedziałabym nawet z przerażenia... twarz miała zapadniętą, cerę śmiertelnie bladą, oczy niespokojne, wylękłe, jak ścigana zwierzyna.
Holmes od razu zauważył, że kobieta przyjechała koleją z daleka, jadąc dwukółką po złych drogach do stacji. Przedstawiła się jako Helena Stoner, mieszkająca u ojczyma w Stoke Moran.
Tajemnicza śmierć Julii Stoner
Helena opowiedziała historię swojej rodziny. Roylottowie of Stoke Moran należeli niegdyś do najbogatszych rodzin w Anglii, ale cztery pokolenia marnotrawców doprowadziły do ruiny. Ostatni właściciel żył w nędzy, a jego syn, doktor Grimesby Roylott, wyjechał do Indii, gdzie zdobył klientelę, ale w przypływie gniewu zabił swojego służącego i trafił do więzienia.
W Indiach doktor poślubił matkę Heleny, wdowę po generale artylerii, która miała tysiąc funtów rocznej renty. Matka zapisała majątek doktorowi pod warunkiem, że będzie opiekował się jej bliźniaczymi córkami - Heleną i Julią - i zapewni im rentę po zamążpójściu. Po powrocie do Anglii matka zginęła w wypadku kolejowym, a doktor Roylott zamieszkał ze swoimi pasierbicami w starym domu rodzinnym.
Charakter doktora uległ strasznej zmianie. Stał się gwałtowny i zamknięty w sobie, wszczynał awantury z sąsiadami, był dwukrotnie pozywany przed sąd. Pozwalał Cyganom obozować na swoich ziemiach, a także hodował egzotyczne zwierzęta - panterę i pawiana. Siostry żyły w izolacji, nie mogąc utrzymać służby.
Dwa lata wcześniej Julia zaręczyła się z majorem floty, którego poznała u ciotki. Doktor nie sprzeciwiał się małżeństwu, ale na dwa tygodnie przed ślubem rozegrał się tragiczny dramat. Owej fatalnej nocy Julia przyszła do pokoju Heleny, skarżąc się na dziwne gwizdanie, które słyszała o trzeciej nad ranem przez kilka ostatnich nocy.
Helena nie mogła spać tej nocy, dręczył ją niepokój i przeczucie nieszczęścia.
Nie mogę spać tej nocy... Dręczył mnie niepokój, jakieś nieokreślone przeczucie nieszczęścia. Siostra i ja byłyśmy bliźniaczkami, a więzy łączące dwie tak bliskie dusze...
Nagle śród szumu burzy dobiegł ją krzyk rozpaczliwy przerażonej kobiety. Helena wybiegła na korytarz i usłyszała ciche gwizdnięcie oraz dźwięk jakby rzuconego metalu. Drzwi od pokoju Julii otworzyły się powoli i ukazała się w nich siostra, blada śmiertelnie, chwiejąca się jak pijana. Gdy Helena porwała ją w objęcia, Julia upadła na ziemię w konwulsjach.
Och, Boże! Heleno, to była wstęga! Cętkowana wstęga! - krzyknęła głosem, którego nie zdołam zapomnieć nigdy, wyciągniętym palcem pragnie przebić ścianę pokoju doktora.
Groźna wizyta doktora Roylotta
Julia zmarła, nie odzyskawszy przytomności. Śledztwo nie wykazało bezpośredniej przyczyny śmierci - pokój był zamknięty od wewnątrz, okna zabezpieczone sztabami żelaznymi, mury i podłoga nienaruszone. Na ciele nie było śladów przemocy, a badanie na trucizny dało wynik negatywny. Helena wspomniała o zaręczynach z Percym Armitageem i o tym, że musiała przenieść się do pokoju siostry z powodu robót remontowych.
Ubiegłej nocy Helena usłyszała to samo gwizdanie, które poprzedzało śmierć siostry. Przerażona, wymknęła się z domu i przyjechała do Londynu prosić o pomoc. Holmes zgodził się przyjąć sprawę i umówił się na wizytę w Stoke Moran tego samego dnia.
Wkrótce po wyjściu Heleny do mieszkania wtargnął niezwykle wysoki i barczysty mężczyzna z twarzą zoraną zmarszczkami i oczami jak u drapieżnego ptaka. Przedstawił się jako doktor Roylott i groźnie zażądał informacji o wizycie pasierbicy. Holmes odpowiadał spokojnie, co jeszcze bardziej rozjuszyło gościa. Doktor zgiął stalowy pogrzebacz na pół, demonstrując swoją siłę, i ostrzegł detektywa przed wtrącaniem się w jego sprawy.
Śledztwo w posiadłości Stoke Moran
Holmes sprawdził testament matki dziewcząt i odkrył, że doktor ma silny motyw finansowy - każde zamążpójście pasierbicy oznaczałoby utratę 250 funtów rocznej renty. Detektywi pojechali do Stoke Moran, gdzie spotkali się z Heleną. Dom składał się z pawilonu głównego i dwóch skrzydeł, z których tylko jedno było zamieszkane.
Holmes dokładnie zbadał okna z zewnątrz, sprawdził okiennice i stwierdził, że nie można było przez nie dostać się do pokoju. Wewnątrz pokoju, gdzie umarła Julia, a teraz mieszkała Helena, detektyw odkrył dziwne szczegóły: sznurek od dzwonka, który nie był podłączony do żadnego dzwonka, oraz wentylator łączący pokój z sypialnią doktora Roylotta.
W pokoju doktora Holmes zauważył spodeczek z mlekiem na skrzyni oraz dziwny bat z pętlicą na końcu. Wszystkie te elementy zaczęły układać się w przerażający obraz. Holmes zrozumiał, że ma do czynienia z bardzo wymyślną i niebezpieczną zbrodnią.
Gdy lekarz wejdzie na złą drogę, zamienia się w najpotworniejszego przestępcę, bo ma za sobą zimną krew i wiedzę. Ten jegomość mierzy jeszcze wyżej.
Detektyw był pewien swoich podejrzeń, ale potrzebował ostatecznego dowodu. Łóżko było przymocowane do podłogi, co oznaczało, że zawsze stało w tym samym miejscu - pod wentylatorem i sznurkiem od dzwonka. Holmes zaczął rozumieć diaboliczny plan doktora Roylotta.
Przygotowania do nocnej warty
Holmes polecił Helenie, aby tej nocy udała migrenę i zamknęła się w swoim pokoju. Gdy doktor pójdzie spać, miała otworzyć okno, postawić w nim lampę jako sygnał i przenieść się do dawnego pokoju. Detektyw ostrzegł ją, że sprawa dotyczy jej życia.
Miss Stoner, musi pani bezwarunkowo stosować się w najdrobniejszych szczegółach do moich poleceń... Sprawa jest na tyle ważna, że nie może pani się wahać. Wchodzi tu w grę pani życie.
Holmes i Watson zatrzymali się w gospodzie "Pod Koroną", skąd widzieli dom. O zmierzchu zauważyli powracającego doktora Roylotta. Holmes ostrzegł Watsona przed niebezpieczeństwem nocnej wyprawy, ale doktor zdecydował się towarzyszyć przyjacielowi. Około jedenastej ujrzeli sygnał - światło w oknie pokoju Heleny.
Detektywi przedostali się przez wyłom w murze okalającym park. Po drodze spotkali pawiana, który wyskoczył z altanki i zniknął w ciemnościach. Dostali się do pokoju przez okno, Holmes zamknął okiennice i ostrzegł Watsona, że najlżejszy szelest może być zabójczy dla ich zamiarów. Musieli czekać w zupełnej ciszy i ciemności.
Śmiertelne starcie z cętkowaną wstęgą
Godziny mijały w napięciu. Słyszeli odgłosy z zewnątrz - krzyk ptaka nocnego, miauczenie pantery. Zegar parafialny wybijał kolejne kwadranse. Około trzeciej nad ranem w okolicy wentylatora ukazał się blask ślepej latarni, po czym zagasł, ale pozostała woń oleju i rozgrzanego metalu. Następnie rozległ się łagodny, pieszczotliwy dźwięk, jakby odgłos pary uchodzącej z metalowego imbryka.
Holmes zeskoczył z łóżka, zapalił zapałkę i zaczął z całej siły uderzać laską po sznurku od dzwonka. Krzyknął do Watsona, pytając czy widzi "to", ale doktor nie dostrzegł nic oprócz bladej, przerażonej twarzy przyjaciela. Nagle ciszę nocną przerwał krzyk tak straszny, jakiego Watson nigdy wcześniej nie słyszał.
Krzyk taki straszny, jakiego dotąd jeszcze nie słyszałem, i przeszedł w ryk wyrażający jednocześnie ból, trwogę i wściekłość. Mówią, że ten krzyk wyrwał ze snu całą wieś.
Holmes oznajmił, że sprawa jest skończona i poprowadził Watsona do pokoju doktora Roylotta. Zastali tam przerażający widok: doktor siedział przy stole ze ślepą latarnią, obok leżała otwarta skrzynia. Miał głowę przechyloną w tył, a na czole dziwaczną żółtą opaskę w brunatne cętki. Gdy Watson postąpił krok naprzód, opaska poruszyła się - był to płaski, trójkątny łeb wstrętnego węża.
Holmes rozpoznał najjadowitszego węża indyjskiego - żmiję błotną. Doktor umarł w dziesięć sekund po ukąszeniu. Detektyw użył bata z pętlicą, aby zdjąć węża z głowy trupa, zaniósł go do skrzyni i zamknął wieko. Tak zakończył się żywot Grimesby'ego Roylotta ze Stoke Moran.
Holmes wyjaśnia diaboliczny plan
Następnego dnia Holmes wyjaśnił Watsonowi szczegóły sprawy. Początkowo myślał o Cyganach i słowie "wstęga", ale to wprowadziło go na fałszywy trop. Uwagę zwróciły wentylator i sznurek nad łóżkiem. Odkrycie, że sznurek nie był podłączony do dzwonka, a łóżko przymocowane do podłogi, podsunęło mu myśl o węzu, który mógł przejść przez wentylator i zsunąć się po sznurku na łóżko.
Doktor tresował węża przy pomocy mleka, wzywał go gwizdaniem i wpuszczał przez wentylator. Wąż pełzał po sznurku na łóżko, gdzie miał ukąsić śpiącą ofiarę. Trucizna działała błyskawicznie i nie była wykrywalna chemicznie. Kilka nocy mogło minąć bez skutku, ale prędzej czy później musiało dojść do tragedii. Metaliczny dźwięk pochodził od szybkiego zamykania skrzyni z wężem.
Gdy Holmes zaatakował węża, ten cofnął się tą samą drogą do pokoju doktora. Rozwścieczony ciosami rzucił się na pierwszą napotkaną osobę - swojego pana. Holmes przyznał, że jest pośrednio odpowiedzialny za śmierć doktora Roylotta, ale ta odpowiedzialność nie przytłacza jego sumienia. Sprawiedliwość została wymierzona.
Helena Stoner została zawieziona do ciotki w Harrow, a śledztwo urzędowe wykazało, że doktor znalazł śmierć podczas nieostrożnej zabawy z niebezpiecznym gadem. Sprawa cętkowanej wstęgi została zamknięta.