cervantes/don-kichot-z-la-manchy
Krótkie streszczenie
Hiszpania, początek XVII wieku. W wiosce w La Manchy żył około pięćdziesięcioletni szlachcic, który czytał romanse rycerskie dniem i nocą, aż postradał rozum. Postanowił zostać błędnym rycerzem.
Oczyścił starą zbroję, nazwał konia Rosynantem, a sobie nadał imię Don Kichot. Za damę serca obrał wieśniaczkę, którą nazwał Dulcyneą z Toboso. W karczmie, którą wziął za zamek, został pasowany na rycerza. Po powrocie proboszcz i cyrulik spalili jego księgi. Don Kichot namówił chłopa na giermka, obiecując mu wyspę.
Wyruszyli w świat. Don Kichot atakował wiatraki myśląc, że to olbrzymy, stada owiec biorąc za armie, uwolnił galerników. W górach Sierra Morena spotkali oszalałego z miłości młodzieńca. Proboszcz i cyrulik sprowadzili ich do domu podstępem. Później Don Kichot pokonał przebranego Samsona Karasko i przyjął tytuł Rycerza Lwa. W jaskini Montesinos miał wizje.
Książę i księżna zaprosili ich do zamku, gdzie urządzali im różne figle. Sancho został gubernatorem wyspy Barataria, lecz szybko zrezygnował. W Barcelonie Don Kichot przegrał pojedynek z Rycerzem Białego Księżyca, którym był znów Samson Karasko. Po porażce wykrzyknął:
Fuimus Troes — zawołał — tutaj to nie z własnej winy, ale przez nieszczęście, utraciłem sławę, tak chwalebnie zyskaną, tu zaćmił się blask wielkich czynów moich.
Wrócił do domu, zachorował i umarł, odzyskawszy rozum.
Szczegółowy opis według ksiąg
Tytuły ksiąg są redakcyjne.
Księga 1. Don Kichot rozpoczyna swoją przygodę
W pewnej wiosce w Manczy żył około pięćdziesięcioletni szlachcic, który całkowicie pochłonął się lekturą romansów rycerskich. Czytanie tych książek stało się jego obsesją - spędzał na tym całe dnie i noce, zaniedbując gospodarstwo i polowania.
Straciwszy nareszcie rozum z kretesem, przyszła mu do łba myśl najgłupsza, na jaką kiedy bądź szaleniec się zdobył. Ubrdał sobie, że wypada mu koniecznie zrobić się błędnym rycerzem.
Przygotował starą zbroję przodków, oczyścił ją i naprawił. Nadał imię swojemu wychudzonemu koniowi - Rosynant, a sobie przyjął miano Don Kichot z La Manchy. Wybrał również damę serca - wieśniaczkę Aldonzę Lorenzo, którą przemianował na Dulcyneę z Toboso.
Księga 2. Pierwsze spotkania i przygody
Don Kichot wyruszył w pierwszą podróż o świcie. Dotarł do karczmy, którą wziął za zamek, a karczmarza i kobiety za szlachtę. Karczmarz, chcąc się pozbyć dziwnego gościa, pasował go na rycerza w improwizowanej ceremonii. Po pasowaniu Don Kichot interweniował w bójkę, ratując chłopca przed biciem, a następnie został pobity przez służącego kupców po nieudanej szarży na Rosynancie.
Księga 3. Dalsze przygody i spotkanie z Cardeniem
Po powrocie do domu proboszcz i cyrulik spalili większość książek Don Kichota, by wyleczyć go z szaleństwa. Jednak rycerz rekrutował Sancho Pansę na giermka, obiecując mu wyspę do rządzenia.
W drugiej wyprawie Don Kichot zaatakował wiatraki, myląc je z olbrzymami, a następnie mnichów, których uważał za czarnoksiężników. Wdał się w pojedynek z Biskajczykiem, którego pokonał. Podczas gościny u pasterzy wysłuchał historii Chryzostoma, który zmarł z miłości do pięknej, lecz obojętnej Marceli. Na pogrzebie Marcela broniła swojego prawa do wolności i nieodwzajemnionych uczuć.
Don Kichot i Sancho zostali pobici przez Yanguasów, gdy Rosynant zaatakował ich klacze. W gospodzie Don Kichot przygotował cudowny balsam, który go uleczył, ale zaszkodził Sancho. Następnie rycerz zaatakował stado owiec, myląc je z armiami, i został poraniony przez pastuchów. Spotkał również procesję z ciałem zmarłego, którą wziął za rycerską przygodę.
Don Kichot uwolnił galerników, wierząc w ich niewinność, ale ci go okradli i pobili. W górach Sierra Morena znaleźli walizkę należącą do Kardenia - młodzieńca, który oszalał z miłości po zdradzie ukochanej Luscindy przez Don Fernanda.
Księga 4. Intrygi w gospodzie i powrót do domu
Don Kichot postanowił odbyć pokutę w górach, naśladując Amadisa z Galii. Sancho został wysłany z listem do Dulcynei, ale spotkał proboszcza i cyrulika, którzy obmyślili plan sprowadzenia rycerza do domu. Proboszcz miał się przebrać za damę w opałach.
W górach spotkali Dorotę, która opowiedziała tragiczną historię uwiedzenia przez Don Fernanda. Dorota przebrała się za księżniczkę Mikomikonu, by zwabić Don Kichota zmyśloną historią o olbrzymie Pandafilando. Plan się powiódł, a rycerz zgodził się pomóc "księżniczce".
W gospodzie proboszcz przeczytał "Powieść o nieostrożnym ciekawskim" - historię Anzelma, który testował wierność żony Kamilli przez przyjaciela Lotariusza. Eksperyment zakończył się tragicznie - Kamilla uległa Lotariuszowi, a wszyscy trzej zginęli. Don Kichot, śniąc o walce z olbrzymem, zniszczył worki z winem.
Do gospody przybyli Don Fernand z Luscindą oraz mauretański niewolnik z Zoraidą. Dzięki dramatycznym wyznaniom Don Fernand pogodził się z Dorotą, a Luscinda wróciła do Kardenia. Niewolnik opowiedział historię swojej ucieczki z Algieru z pomocą Zoraidy, która pragnęła zostać chrześcijanką.
Don Kichot został uwięziony w klatce pod pretekstem zaklęcia i przewożony do domu. Kanonik próbował przekonać go o fałszywości romansów rycerskich, lecz rycerz z pasją bronił ich prawdziwości. Po ataku na procesję pokutników Don Kichot został pobity i nieprzytomny wrócił do rodzinnej wioski.
Księga 5. Trzecia wyprawa i nowi towarzysze
Miesiąc później Don Kichota odwiedził licencjat Samson Karasko, który opowiedział o opublikowanej historii ich przygód. Mimo obaw o przedstawienie w książce, Don Kichot postanowił wyruszyć w trzecią wyprawę do Saragossy.
W Toboso Don Kichot i Sancho szukali pałacu Dulcynei. Sancho, by ukryć swoje wcześniejsze kłamstwa, przedstawił napotkane wieśniaczki jako zaczarowaną Dulcyneę i jej dwórki. Don Kichot uwierzył w czary, które rzekomo zmieniły jego ukochaną.
Spotkali Rycerza Zwierciadlanego, który okazał się być Samsonem Karasko w przebraniu. Don Kichot pokonał go w pojedynku. Następnie odważnie stawił czoła lwom, które go zignorowały, co zinterpretował jako zwycięstwo, przyjmując tytuł Rycerza Lwa.
Rycerz błędny bez miłości, to tak samo jak drzewo bez liścia i owocu, a nawet po prawdzie, jak ciało bez duszy.
Na weselu Gamasza i Kiterii Don Kichot był świadkiem podstępu Bazylego, który pozorował samobójstwo, by poślubić ukochaną. W jaskini Montesinos rycerz miał wizję zaczarowanych bohaterów, w tym Durandarta i Belermy, a także spotkał tam Dulcyneę proszącą o pożyczkę.
Księga 6. Przygody w zamku księcia
Don Kichot zniszczył teatr marionetek Majstra Piotra, myląc kukiełki z prawdziwymi Maurami. Następnie został pobity przez mieszkańców wioski Ośle Beki po tym, jak Sancho naśladował ryk osła. Książę i księżna, znając ich historię, zaprosili Don Kichota i Sancho do swojego zamku.
W zamku para książęca organizowała różne intrygi dla rozrywki. Inscenizowali przybycie Merlina, który oznajmił, że odczarowanie Dulcynei wymaga od Sancho trzech tysięcy sześćset batów. Następnie pojawił się Trifaldin z hrabiną Trifaldi, która prosiła o pomoc w zdjęciu klątwy brody z dam swojego dworu.
Don Kichot i Sancho wyruszyli na drewnianym koniu Chevillardzie, by pomóc brodatym damom. Podróż była mistyfikacją - koń nie latał, a klątwa została rzekomo zdjęta. Don Kichot odrzucał zaloty Altisidory, pozostając wiernym Dulcynei.
Księga 7. Sancho jako gubernator
Sancho został mianowany gubernatorem wyspy Barataria. Don Kichot udzielił mu mądrych rad dotyczących sprawiedliwego rządzenia. Jako gubernator Sancho wykazał się zaskakującą mądrością, rozstrzygając trudne sprawy sądowe i wydając użyteczne dekrety.
Sancho był jednak głodzony przez nadwornego doktora i dręczony różnymi obowiązkami. Teresa Panza otrzymała listy i prezenty od księżnej, ciesząc się z awansu męża. Po inscenizowanym ataku na wyspę Sancho zrezygnował z urzędu, pragnąc wrócić do prostego życia.
Swoboda jest największym darem, jaki niebo ziemi dać mogło, wszystkie skarby, w łonie ziemi będące, nie dadzą się z nią porównać.
Don Kichot toczył pojedynek z lokajem Tosilosem w obronie córki pani Rodriguez. Tosilos zakochał się w dziewczynie i poddał się, zgadzając na ślub. Sancho spotkał w drodze mauretańskiego kupca Ricote'a, który prosił o pomoc w odkopaniu skarbu, lecz Sancho odmówił z lojalności.
Księga 8. Ostatnie przygody i śmierć Don Kichota
Po opuszczeniu zamku Don Kichot i Sancho spotkali pasterki bawiące się w Arkadię. Rycerz wygłosił mowę o pięknie pasterek, ale został stratowany przez stado byków. W gospodzie spotkali czytelników fałszywej drugiej części ich historii, co wywołało oburzenie Don Kichota.
W drodze do Barcelony spotkali bandytę Roque'a Ginara i Klaudię Hieronimę, która zemściła się na zdradzieckim narzeczonym. W Barcelonie Don Kichot zwiedzał miasto, drukarnię i galery. Spotkał Annę Felicję, piękną Mauretankę, której historia wzruszyła wszystkich.
Na plaży Don Kichot został wyzwany przez Rycerza Białego Księżyca, który okazał się być Samsonem Karasko. Tym razem Don Kichot przegrał pojedynek i musiał wrócić do domu na rok, co pogrążyło go w rozpaczy.
Czym byłem, tym będę — uroczyście odpowie Don Kichot — urodziłem się błędnym rycerzem i błędnym rycerzem umrę.
W drodze powrotnej Don Kichot proponował zostanie pasterzami. Zostali pojmani przez ludzi księcia i doprowadzeni na ceremonię "wskrzeszenia" Altisidory, podczas której Sancho musiał cierpieć. Altisidora ożyła i ujawniła, że jej miłość była udawana.
Właśnie dlatego w tym leży cała subtelność mego pomysłu. Błędny rycerz staje się wariatem bez przyczyny i racji, w tym właśnie węzeł gordyjski.
Sancho zgodził się na biczowanie za pieniądze, by odczarować Dulcyneę, ale bił drzewa zamiast siebie. Spotkali Don Alvara Tarfe z fałszywej historii, który potwierdził ich prawdziwą tożsamość. Po powrocie do wioski Don Kichot zachorował i po serii upustów krwi zmarł, zapisując majątek siostrzenicy.
Ktokolwiek śmie powiedzieć, że Don Kichot z Manchy zapomniał Dulcyneę z Toboso, kłamie najbezczelniej, bo nieporównanej Dulcynei nie można zapomnieć.