verne/w-osiemdziesiat-dni-dookola-swiata
Krótkie streszczenie
Londyn, 1872 rok. Tajemniczy dżentelmen mieszkający przy Saville Row przyjął nowego służącego, Francuza, po zwolnieniu poprzedniego za zbyt zimną wodę do golenia. Wieczorem w klubie Reforma podczas gry w wista rozmowa zeszła na kradzież w Banku Anglii. Gdy dyskutowano o możliwości schwytania złodzieja, inżynier Andrew Stuart stwierdził, że świat jest zbyt duży. Wtedy dżentelmen spokojnie oznajmił, że można okrążyć świat w osiemdziesiąt dni. Stuart uznał to za niemożliwe, więc zawarli zakład o dwadzieścia tysięcy funtów.
Fogg wyruszył jeszcze tego samego wieczora ze swoim nowym służącym.
W Suezie inspektor Fix uznał Fogga za złodzieja bankowego i zaczął go śledzić. W Indiach Obieżyświat wszedł do świątyni, za co później zostali aresztowani. Po drodze uratowali młodą wdowę Aoudę od spalenia na stosie. W Hongkongu Fix odurzył Obieżyświata opium, przez co służący spóźnił się na statek. Fogg wynajął szkuner i dotarł do Jokohamy, gdzie odnalazł służącego w cyrku.
W Ameryce pociąg został zaatakowany przez Indian. Obieżyświat bohatersko uratował pasażerów, ale został porwany. Fogg, tracąc cenny czas, wyruszył go ratować. W Liverpoolu Fix aresztował Fogga, ale wkrótce okazało się, że prawdziwy złodziej został schwytany. Fogg dotarł do Londynu pięć minut po terminie i uznał zakład za przegrany. Następnego dnia oświadczył się pani Aoudzie. Gdy Obieżyświat poszedł załatwić formalności ślubu, odkrył pomyłkę.
Tak, tak, tak, tak! — wykrzyknął Obieżyświat. — Pan się pomylił o jeden dzień! Przybyliśmy dwadzieścia cztery godziny wcześniej, ale zostało nam tylko dziesięć minut.
Podróżując na wschód, nieświadomie zyskali dzień. Fogg pognał do klubu i pojawił się dokładnie o wyznaczonej godzinie, wygrywając zakład. Wkrótce ożenił się z panią Aoudą.
Podrobny przeklad
Podział przeładу na części jest redakcyjny.
Londyn — zakład i rozpoczęcie podróży
W roku 1872 w Londynie, w domu przy Saville Row numer 7, mieszkał tajemniczy dżentelmen, członek prestiżowego klubu "Reforma". Tego dnia, 2 października, zwolnił swojego służącego Jamesa Forstera za podanie wody do golenia o trzy stopnie za chłodnej i przyjął nowego lokaja - Francuza.
Wieczorem w klubie "Reforma" Fogg grał w wista z kolegami, gdy rozmowa zeszła na głośną kradzież pięćdziesięciu pięciu tysięcy funtów z Banku Anglii. Podczas dyskusji o możliwości schwytania złodzieja, Andrew Stuart ironicznie stwierdził, że świat jest zbyt obszerny na taką pogoń.
— W osiemdziesiąt dni! — poprawił go Fogg. Z Londynu do Suezu przez Mont Cenis i Brindisi koleją i statkiem — 7 dni... Razem: 80 dni
Stuart wyzwał Fogga, twierdząc, że taka podróż jest niemożliwa. Fogg spokojnie przyjął wyzwanie.
Prawdziwy Anglik nigdy nie żartuje, gdy idzie o rzecz tak ważną, jak zakład — odrzekł pan Fogg. — Przyjmuję zakład o dwadzieścia tysięcy funtów szterlingów z każdym, kto chce
Zakład został zawarty - Fogg miał okrążyć świat w osiemdziesiąt dni, wyjeżdżając tego samego wieczora i wracając 21 grudnia o ósmej czterdzieści pięć. Wraz z Obieżyświatem opuścili Londyn pociągiem do Dover, rozpoczynając niezwykłą podróż.
Przez Suez do Bombaju — pierwsze przygody
Podróżni dotarli do Suezu na pokładzie statku "Mongolia". W porcie czekał na nich inspektor policji, który podejrzewał Fogga o bycie poszukiwanym złodziejem bankowym. Fix obserwował każdy ruch dżentelmena, analizując jego zachowanie i szukając dowodów winy.
Fix nawiązał znajomość z gadatliwym Obieżyświatem, który nieświadomie ujawnił mu szczegóły podróży swojego pana. Służący opowiedział o nagłym wyjeździe z Londynu, dużej sumie pieniędzy i celu podróży - okrążeniu świata w osiemdziesiąt dni. Te informacje tylko utwierdziły Fixa w przekonaniu o winie Fogga.
W Bombaju Obieżyświat, zwiedzając miasto, wszedł do świątyni bramińskiej, nie zdając sobie sprawy z zakazu wstępu dla chrześcijan. Został brutalnie zaatakowany przez kapłanów, ale zdołał uciec, gubując przy tym buty i czapkę. Ten incydent miał później poważne konsekwencje.
Tymczasem Fix wysłał telegram do Londynu z prośbą o nakaz aresztowania, planując schwytać Fogga w Indiach. Pociąg z Bombaju do Kalkuty ruszył punktualnie, wioząc Fogga, Obieżyświata oraz generała Cromarty'ego, który stał się towarzyszem podróży.
W połowie drogi okazało się, że linia kolejowa nie jest ukończona - brakuje pięćdziesięciu mil torów. Fogg, nie tracąc spokoju, kupił słonia za dwa tysiące funtów od miejscowego Hindusa. Z przewodnikiem Parsem wyruszyli przez dżunglę, aby dotrzeć do Allahabadu, gdzie linia kolejowa była ponownie dostępna.
Indie — uratowanie Aoudy i dalsze komplikacje
Podczas podróży przez las podróżni natknęli się na procesję religijną - ceremonię sati, podczas której młoda wdowa miała być spalona żywcem wraz ze zwłokami męża. Kobieta była odurzona i zmuszana do tej ofiary wbrew swojej woli. Fogg, mimo ryzyka opóźnienia podróży, postanowił ją uratować.
Zamiar był trudny, pełen przeszkód, może nawet niewykonalny. Pan Fogg narażał swe życie, a co najmniej wolność, a tym samym szczęśliwy rezultat swej podróży. Nie wstrzymywało go to jednak.
Plan ratunku wydawał się niemożliwy - świątynia była pilnie strzeżona przez fanatyków. Jednak Obieżyświat, wykorzystując swoje cyrkowe umiejętności, przebral się za zmarłego radżę i w kluczowym momencie "zmartwychwstał", chwytając młodą kobietę i uciekając w obłokach dymu ze stosu.
Był to Obieżyświat, który przez obłoki dymu przecisnął się do stosu. On to, korzystając z panującej jeszcze ciemności, wydarł śmierci młodą kobietę, to on z niesłychanym męstwem...
Uratowana kobieta okazała się być panią Aoudą, wykształconą Parsyjką, która szukała swojego kuzyna w Hongkongu. Fogg postanowił ją tam odprowadzić, gdyż w Indiach groziło jej niebezpieczeństwo ze strony fanatyków pragnących zemsty. Grupa dotarła do Allahabadu, gdzie wsiedli do pociągu do Kalkuty.
W Kalkucie czekała na nich nieprzyjemna niespodzianka - zostali aresztowani z powodu incydentu Obieżyświata w świątyni w Bombaju. Fix, który zorganizował to oskarżenie, liczył na zatrzymanie Fogga. Jednak dżentelmen spokojnie wpłacił kaucję w wysokości tysiąca funtów za każdego z nich i wszyscy wsiedli na statek "Rangoon" płynący do Hongkongu.
Podczas rejsu pani Aouda coraz bardziej podziwiała spokojną i szlachetną naturę Fogga, który z matematyczną precyzją realizował swój plan. Fix, wciąż podejrzewając Fogga o kradzież, towarzyszył im w podróży, czekając na odpowiedni moment do aresztowania. Statek dotarł do Hongkongu zgodnie z planem.
Z Indii do Chin — Hongkong i Japonia
W Hongkongu okazało się, że kuzyn pani Aoudy wyjechał do Holandii dwa lata wcześniej. Fogg zaproponował jej podróż do Europy, gdzie będzie bezpieczna. Tymczasem Fix dowiedział się, że statek "Carnatic" do Jokohamy wypłynie wcześniej niż planowano - tego samego wieczora, a nie następnego ranka.
Fix postanowił wykorzystać tę sytuację do swoich celów. Zaprosił Obieżyświata do szynku, gdzie ujawnił mu swoją prawdziwą tożsamość - był inspektorem policji ścigającym Fogga jako złodzieja bankowego. Gdy Obieżyświat odmówił pomocy w aresztowaniu swojego pana, Fix podał mu opium, przez co służący stracił przytomność.
Fogg, nie wiedząc o wcześniejszym odjeździe statku, przybył na przystań następnego ranka, ale "Carnatic" już odpłynął. Obieżyświat, odurzony narkotykiem, zdołał jednak wskoczyć na statek w ostatniej chwili i dotarł do Jokohamy, gdzie desperacko szukał sposobu na przeżycie bez pieniędzy.
Fogg, nie tracąc spokoju, wynajął szkuner "Tankadera" kapitana Johna Bunsby'ego, aby dotrzeć do Szanghaju, skąd mógł popłynąć do San Francisco. Podróż była niebezpieczna z powodu sztormów, ale dzięki determinacji kapitana i szczęściu dotarli na czas.
W Jokohamie Fogg odnalazł Obieżyświata występującego w cyrku jako akrobata w przedstawieniu "Długich Nosów". Służący, przebierając się za jednego z artystów, celowo zniszczył piramidę ludzką, gdy zobaczył swojego pana w publiczności. Wszyscy troje wsiedli na statek "Generał Grant" płynący do San Francisco.
Przez Ocean Spokojny do San Francisco
Podróż przez Ocean Spokojny przebiegała spokojnie. Pani Aouda coraz bardziej przywiązywała się do Fogga, podziwiając jego niezachwianą determinację. Obieżyświat, szczęśliwy z powodu ponownego zjednoczenia z panem, odzyskał nadzieję na pomyślne zakończenie podróży. Fix, który również znajdował się na pokładzie, otrzymał w końcu nakaz aresztowania, ale był już bezużyteczny poza terytorium brytyjskim.
Fix, zdając sobie sprawę z sytuacji, postanowił współpracować z Obieżyświatem, aby pomóc Foggowi dotrzeć do Anglii, gdzie będzie mógł go aresztować. Wyznał służącemu wszystkie swoje wcześniejsze działania - przekupienie kapłanów w Bombaju, odurzenie go w Hongkongu - i przeprosił za wyrządzone szkody.
Trzeciego grudnia "Generał Grant" dotarł do San Francisco. Fogg nie zyskał ani nie stracił czasu w stosunku do swojego harmonogramu. Miasto tętniło życiem, a podróżni mieli cały dzień na zwiedzanie przed odjazdem pociągu do Nowego Jorku wieczorem.
Podczas spaceru po mieście Fogg, pani Aouda i Fix wplątali się w polityczny mityng, który szybko przerodził się w bójkę. Fogg starł się z pułkownikiem Stampem Proctorem, agresywnym Amerykaninem, który go obraził. Fix, broniąc Fogga, został pobity, ale zapobiegł poważniejszemu konfliktowi.
Fogg obiecał sobie, że po zakończeniu podróży wróci do Ameryki, aby załatwić sprawę z pułkownikiem. Wieczorem wszyscy wsiedli do pociągu, który miał przewieźć ich przez cały kontynent amerykański do Nowego Jorku w ciągu siedmiu dni.
Przez Amerykę — nowe przeszkody i wyzwania
Podróż przez Stany Zjednoczone Pacyficzną Koleją Żelazną rozpoczęła się pomyślnie. Pociąg mknął przez Kalifornię, Nevadę i Utah, pokonując góry Sierra Nevada i mijając Jezioro Słone. Pasażerowie podziwiały różnorodne krajobrazy - od pustynnych równin po ośnieżone szczyty górskie.
W okolicach Nebraski pociąg został zatrzymany przez ogromne stado bizonów, które przez trzy godziny blokowało tory. Obieżyświat był wściekły z powodu opóźnienia, ale maszynista słusznie nie próbował przebić się przez zwartą masę zwierząt, gdyż groziło to wykoleieniem.
Kolejną przeszkodą okazał się uszkodzony most nad przepaścią. Maszynista zaproponował ryzykowny plan - przejechanie przez most z pełną prędkością, aby zmniejszyć nacisk na konstrukcję. Plan się powiódł, ale most zawalił się tuż po przejściu pociągu.
W pociągu doszło do konfrontacji między Foggiem a pułkownikiem Proctorem, który również podróżował tym składem. Mieli się pojedynkować w wagonie, ale pojedynek przerwał atak Siuksów na pociąg. Indianie zaatakowali skład, próbując go obrabować i zabić pasażerów.
Podczas walki Obieżyświat wykazał się niezwykłym męstwem - wykorzystując swoje cyrkowe umiejętności, przedostał się pod pociągiem i odczepił wagony od lokomotywy, ratując wszystkich pasażerów. Jednak w wyniku ataku zaginął wraz z kilkoma innymi podróżnymi.
Fogg stanął przed dramatycznym wyborem - kontynuować podróż i wygrać zakład, czy ratować swojego wiernego służącego. Bez wahania wybrał obowiązek wobec Obieżyświata.
To postanowienie mogło zgubić pana Fogga, spowodować niechybną ruinę. Jeden dzień opóźnienia, a nie zdąży na statek do Nowego Jorku i przegra zakład. Ale myśl: 'To mój obowiązek' była decydująca.
Wraz z żołnierzami z fortu Kearney Fogg wyruszył na poszukiwanie zaginionych. Po dramatycznej walce z Indianami udało się uwolnić więźniów, w tym Obieżyświata. Jednak opóźnienie było znaczne - stracili dwadzieścia godzin, co mogło oznaczać przegraną zakładu.
Fogg nie poddał się. Wynajął sanie z żaglami, którymi w rekordowym tempie dotarli do Omaha, a stamtąd pociągiem do Nowego Jorku. Niestety, spóźnili się na statek "China" do Liverpoolu o zaledwie czterdzieści pięć minut. Wydawało się, że zakład jest przegrany.
Fogg nie poddał się i wynajął kupiecki parowiec "Henrietta" kapitana Andreasa Speedy'ego, płacąc mu ogromną sumę za przewiezienie do Bordeaux. Jednak w trakcie rejsu Fogg przejął kontrolę nad statkiem, przekupując załogę i zamykając kapitana w kajucie.
Gdy skończył się węgiel, Fogg kupił statek od kapitana za sześćdziesiąt tysięcy dolarów i kazał spalić wszystkie drewniane części jako opał. "Henrietta" dotarła do Queenstown w Irlandii jako zwykły ponton, ale podróżni zdążyli na pociąg do Dublina, a stamtąd na statek do Liverpoolu.
Powrót do Londynu — finał wyścigu z czasem
W Liverpoolu Fix w końcu aresztował Fogga, pokazując nakaz. Dżentelmen został zamknięty w urzędzie celnym, podczas gdy pani Aouda i Obieżyświat czekali na zewnątrz w rozpaczy. Wydawało się, że po tylu przeciwnościach los ostatecznie pokonał odważnego podróżnika.
Jednak po kilku godzinach Fix przybiegł z wiadomością, że prawdziwy złodziej został aresztowany trzy dni wcześniej. Fogg był wolny, ale spóźnił się na pociąg do Londynu. Specjalnym składem dotarli do stolicy o ósmej pięćdziesiąt - pięć minut po wyznaczonym terminie.
Fogg wydawał się pogodzony z przegraną. Następnego dnia Obieżyświat poszedł załatwić formalności ślubu swojego pana z panią Aoudą, która przyjęła jego oświadczyny. Wtedy odkrył, że pomylili się o jeden dzień - było sobotę, nie niedzielę!
Kocham panią — rzekł z prostotą — i jestem cały na pani usługi. Nic, czy tak? Owszem, nic oprócz doskonałej kobiety, która uczyniła go najszczęśliwszym z ludzi.
Fogg pognał do klubu "Reforma" i pojawił się tam dokładnie o ósmej czterdzieści pięć, wygrywając zakład. Podróżując na wschód, nieświadomie zyskał jeden dzień dzięki obrotowi Ziemi. Jego prawdziwym zyskiem była jednak miłość pani Aoudy, z którą wkrótce się ożenił.